Skip to main content

Πρόγραμμα

Ελπίδα και Μνήμη: Ταυτοποίηση και Πιστοποίηση Θυμάτων Βασανιστηρίων

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, το ποσοστό των θυμάτων βασανιστηρίων που υπάρχουν στις προσφυγικές ροές κυμαίνεται από 5-35%. Στην Ελλάδα  ένα σημαντικό ποσοστό των ατόμων που φτάνουν και αναγνωρίζονται ως θύματα βασανιστηρίων, προέρχονται από χώρες όπως η Συρία, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Ιράν και το Καμερούν ανάμεσα σε πολλές άλλες. Ωστόσο, αν και εξαιρετικά ευάλωτη ομάδα, δεν ταυτοποιούνται εγκαίρως καθώς η αναγνώριση και ακόμα περισσότερο η πιστοποίησή τους απαιτεί εξειδικευμένη γνώση.

Η δράση «Ελπίδα και Μνήμη: Ταυτοποίηση και Πιστοποίηση Θυμάτων Βασανιστηρίων»  έχει ως κύριο στόχο την ενίσχυση της προστασίας των θυμάτων βασανιστηρίων μέσω τριών αλληλοσυμπληρούμενων δράσεων: α) της πιστοποίησης θυμάτων βασανιστηρίων β) της εκπαίδευσης των άμεσα εμπλεκόμενων φορέων και γ) της ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης και συνηγορίας για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων των επιζώντων. 

Η ΜΕΤΑδραση από το Σεπτέμβριο του 2011 καλύπτει την τεράστια ανάγκη αναγνώρισης και πιστοποίησης θυμάτων βασανιστηρίων, εφαρμόζοντας ένα πρόγραμμα το οποίο στηρίζεται από διεπιστημονική́ ομάδα, γεφυρώνοντας το κενό που δημιουργήθηκε στη χώρα μετά την αναστολή της λειτουργίας του Ιατρικού Κέντρου Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων (ΙΚΑΘΒ) το 2008. Την εκπόνηση του προγράμματος επωμίζεται διεπιστημονική ομάδα αποτελούμενη από κοινωνικό λειτουργό, ιατρό, ψυχολόγο και νομικό, στην οποία συμμετέχουν πρώην στελέχη του ΙΚΑΘΒ με 30ετή εμπειρία στο αντικείμενο.

Α) ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΘΥΜΑΤΩΝ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΩΝ

Η ΜΕΤΑδραση είναι ο μοναδικός φορέας στον οποίο από το 2013 γίνονται επίσημες παραπομπές από την Υπηρεσία Ασύλου και την Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης προκειμένου η εξειδικευμένη ομάδα της να πιστοποιήσει τα θύματα βασανιστηρίων.

Η διαδικασία πιστοποίησης βασίζεται και καθοδηγείται από τις αρχές του «Πρωτοκόλλου της Κωνσταντινούπολης» –  εγχειρίδιο για την εξέταση και την καταγραφή περιστατικών βασανιστηρίων και άλλων βίαιων ή απάνθρωπων πρακτικών ή τιμωρίας.

Η διαδικασία που ακολουθείται περιλαμβάνει:

  • Παραπομπή του επωφελούμενου με τη συμπλήρωση της επισυναπτόμενης φόρμας.
  • Συνέντευξη με τον κοινωνικό λειτουργό της ομάδας. Στη διάρκεια αυτής καταγράφεται το ιστορικό του ατόμου και γίνεται αναφορά σε άλλες πτυχές της ζωής του (οικογενειακή κατάσταση, εκπαιδευτικό επίπεδο, πολιτική δράση, επαγγελματική δραστηριότητα κ.ά.)
  • Συνέντευξη με τον ιατρό και κλινική εξέταση. Στη διάρκεια αυτών ελέγχεται η συμβατότητα των πληροφοριών από το ιατρικό ιστορικό και των αντικειμενικών ευρημάτων με συγκεκριμένες μεθόδους βασανιστηρίων.
  • Συνέντευξη με τον ψυχολόγο της ομάδας, όπου διερευνάται η ψυχοσυναισθηματική κατάσταση και πιθανές ανάγκες υποστήριξης του ατόμου πριν τα βασανιστήρια καθώς και μετά από αυτά, καθώς και οι ψυχολογικές συνέπειες που προέκυψαν από τα βασανιστήρια.
  • Συνέντευξη με τον νομικό της ομάδας. Σε αυτή διερευνάται η συμβατότητα των πληροφοριών από τις προηγούμενες συνεντεύξεις του εξυπηρετούμενου με τις συγκεκριμένες συνθήκες στη χώρας καταγωγής του (κοινωνικές, πολιτικές κ.λπ.), κατά τη διάρκεια της αναφερόμενης περιόδου βασανισμού.
     

Έως τον Απρίλιο του 2021, έχουν επωφεληθεί από το πρόγραμμα 1.517 άτομα.

Όλες οι συνεντεύξεις διεξάγονται με τη βοήθεια εκπαιδευμένου διερμηνέα, εκτός αν οι εξυπηρετούμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν απευθείας με τους ειδικούς στα αγγλικά ή τα γαλλικά.

Ο κάθε εμπειρογνώμων συντάσσει μια τελική γνωμάτευση και δίνει τη σχετική διαβάθμιση που προβλέπεται από το «Πρωτόκολλο της Κωνσταντινούπολης» για κάθε ειδικότητα. Στη συνέχεια, η διεπιστημονική ομάδα συνεδριάζει, εξετάζοντας κάθε υπόθεση ξεχωριστά και χορηγώντας την τελική απόφαση για την πιστοποίηση του εξυπηρετούμενου. 

Έπειτα εκδίδεται το σχετικό πιστοποιητικό (έκθεση πραγματογνωμοσύνης) και παραδίδεται στον εξυπηρετούμενο αυτοπροσώπως αφού προηγουμένως του εξηγηθεί αναλυτικά το περιεχόμενό της. Επιπλέον, ο εξυπηρετούμενος παραπέμπεται σε εξειδικευμένους φορείς για την περαιτέρω υποστήριξή του ανάλογα με τις ανάγκες του.

Ο εξυπηρετούμενος είναι το μόνο άτομο που μπορεί να αποφασίσει εάν θα χρησιμοποιήσει το πιστοποιητικό για να στηρίξει το αίτημα ασύλου του, σύμφωνα με τη διεθνή νομοθεσία και πρακτική. Για τους αιτούντες άσυλο, οι οποίοι αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των πιστοποιημένων ατόμων, το πιστοποιητικό  αποτελεί νομικό τεκμήριο για τη διαδικασία εξέτασης του ασύλου τους. 

Β) ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΘΕΣΜΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ 

Επίσης, μια ιδιαίτερα σημαντική δράση του έργου είναι η εκπαίδευση των στελεχών των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, η οποία αποτελεί άμεση ανάγκη προκειμένου οι πιο  προφανείς περιπτώσεις θυμάτων να αναγνωρίζονται άμεσα και να παραπέμπονται στη ΜΕΤΑδραση προς διερεύνηση και τυχόν πιστοποίηση οι πιο δύσκολες περιπτώσεις.

Γ) ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΗΓΟΡΙΑ

Ο τρίτος πυλώνας του έργου περιλαμβάνει δράσεις ενημέρωσης και συνηγορίας με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των ατόμων/φορέων/οργανώσεων που αλληλοεπιδρούν με θύματα βασανιστηρίων καθώς επίσης και του ευρέος κοινού. Επιπροσθέτως γίνεται προσπάθεια στοχευμένων τροποποιήσεων νομοθετικών διατάξεων που αφορούν τα θύματα βασανιστηρίων και τα δικαιώματα τους. 

Το έργο «Ελπίδα και Μνήμη: Ταυτοποίηση και Πιστοποίηση Θυμάτων Βασανιστηρίων» υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund, με φορέα υλοποίησης τη ΜΕΤΑδραση – Δράση για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη.

Το πρόγραμμα Active citizens fund, ύψους 12εκ. € , χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως EEA Grants. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας των πολιτών και στην ανάδειξη του ρόλου της στην προαγωγή των δημοκρατικών διαδικασιών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Active citizens fund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow. Διαβάστε περισσότερα εδώ: www.activecitizensfund.gr.

Παλαιότερα τη δράση έχουν υποστηρίξει η ‘Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, το Τμήμα Πολιτικής Προστασίας και Ανθρωπιστικής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG-ECHO), το Εθελοντικό Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Θύματα Βασανιστηρίων και το Foundation ProVictimis.

Περισσότερες πληροφορίες:

E-mail: vot@metadrasi.org
Τηλ: 2141008700, εσωτερικό 337
25ης Μαρτίου 4, 2ος όροφος, 17778 (κοντά στη στάση ΗΣΑΠ «Καλλιθέα»)
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Παρασκευή, 9:00-17:00